Het belang van balans tussen mens, milieu en economie 

De nieuwe Corporate Governance Code biedt goede basis voor versterken van duurzaamheid in de strategie, maar er is meer nodig.

Eind december 2022 is de nieuwe Corporate Governance Code uitgekomen. Deze code is een geactualiseerde versie van de code uit 2016 die destijds is opgesteld onder voorzitterschap van onze collega Jaap van Manen. De nieuwe code benadrukt onder meer het belang van duurzame langetermijnwaardecreatie en wijdt daar het eerste hoofdstuk aan. 

Onze conclusie, mede op basis van onze gesprekken met besturen, commissarissen en andere betrokkenen, is dat het goed is dat de code voor mens en milieu zo duidelijk een basis legt die veel bedrijven ter harte zullen nemen. Door zijn aard en de wijze waarop hij tot stand is gekomen biedt de code een minimum aan bepalingen waarin alle schragende partijen zich kunnen vinden. Echter, naar ons oordeel is voor een goede duurzame langetermijnstrategie meer nodig: intrinsieke motivatie, moed, bevlogenheid en het doen van experimenten. Hierover later meer.  

Een van de belangrijke boodschappen van de nieuwe code betreft de verantwoordelijkheid van bestuurders en commissarissen voor mens en milieu. Dit houdt in dat bedrijven de balans dienen te bewaren tussen de sociale, ecologische en economisch aspecten van hun handelen, mooi samengevat in ‘people, planet and profit’. Een en ander betekent ook dat zij zich bewust zijn van en anticiperen op de gevolgen van nieuwe technologieën zoals artificial intelligence. De code schrijft ook voor dat ondernemingen de diverse risico’s dienen te benoemen en hebben te rapporteren over duurzaamheid. Ook vraagt de code aandacht voor het betalen van een billijk aandeel van belastingen in de landen waar bedrijven actief zijn en winst maken. 

De code benadrukt voorts dat de diverse stakeholders erop moeten kunnen vertrouwen dat hun belangen op zorgvuldige wijze worden meegewogen. Raden van commissarissen hebben daarbij in het bijzonder de verantwoordelijkheid toe te zien op de duurzame aspecten en de effectieve dialoog met stakeholders. 

Helaas hebben codes vanwege hun karakter beperkingen, ook deze. Afgedwongen gedrag motiveert niet en is om die reden vaak niet bestendig en wordt dus ook niet lang volgehouden.

 

Intrinsieke motivatie 

Wij menen dat voor een goede duurzame langetermijnstrategie meer nodig is, om te beginnen intrinsieke motivatie. Deze blijkt namelijk essentieel voor permanente aandacht voor mens & milieu. Uit eerdere ervaringen door ons opgedaan bij leidende bedrijven blijkt dat op het thema duurzaamheid een win-win te bereiken is tussen de financiële, ecologische en sociale waarde. Echter, dit is in het begin niet altijd evident. Leiders van vooruitstrevende ondernemingen op het gebied van duurzaamheid geven aan dat om een hoger evenwichtsniveau van de drie waarden te bereiken (quantum leap) ook een impuls moet komen vanuit een persoonlijke waarde: je verantwoordelijk voelen voor “het achterlaten van een betere wereld voor het nageslacht”. 

 

Moed en bevlogenheid 

In een eerder blog schreven wij dat ook moed en bevlogenheid nodig zijn om stappen te zetten op weg naar gepaste aandacht voor mensen milieu. Het is een uitdaging om risico’s om te zetten in kansen. Maar draai daarbij de vraag eens om. Wat zijn de risico’s van een niet of minder op duurzame waardecreatie gerichte strategie? Ook ten aanzien van duurzaamheid geldt ‘stilstand is achteruitgang’. Het helpt hierbij dat veel leiders door hun diverse stakeholders gevraagd worden om meer nadruk te leggen op duurzaamheid. Tot die stakeholders behoren in veel gevallen ook die aandeelhouders die duurzaamheid in toenemende mate als voorwaarde stellen voor hun beleggingsstrategie. 

 

Het doen van experimenten 

Tot slot kan experimenteren helpen op weg naar duurzaam ondernemen. Onze collega Ludwig Hoeksema heeft met een onderzoeksteam in een studie naar strategievormingi aangetoond dat bij situaties met veel onbekendheden en onzekerheden het doen van experimenten nuttig is om de juiste koers te vinden. Experimenteren, ofwel ‘bepalend handelen’, is belangrijk voor een wendbare strategie. Immers, voor bedrijven zijn de gevolgen van hun handelen voor mens en milieu veelal nog onbekende wateren. Door kansen te grijpen, ermee te experimenteren en vervolgens van de uitkomsten te leren kan een robuuste en wendbare strategie ontstaan. 

Kortom, intrinsieke motivatie, moed, bevlogenheid en het doen van experimenten helpen ondernemingen om mede op basis van de nieuwe Corporate Governance Code werk te maken van hun verantwoordelijkheid voor mens en milieu. 

i De Man, A.P., Hoeksema, L.H. & Plotnikova, A. (2022), Het einde van strategie?! Tussen wendbaarheid en koershouden. Haarlem: Mediawerf Uitgevers/ Stichting Management Studies. Te bestellen via https://www.managementboek.nl/boek/9789490463984/einde-van-strategie-ard-pieter-de-man