Als informele lijnen de top laten wankelen

Geert de Jong

3 december 2025

De kwetsbaarheid van leiderschap bij onduidelijke rolverdeling

De recente situatie bij Jumbo illustreert hoe snel er druk kan ontstaan in de top van een organisatie wanneer governance, rolverdeling of opvolging niet duidelijk genoeg zijn. Daar leidde een combinatie van snelle groei, interne dynamiek en een sterk familie gedreven structuur tot onrust in de top en afwegingen over de verdeling van verantwoordelijkheden. Zulke voorbeelden laten zien hoe gevoelig leiderschap en governance worden wanneer formele en informele lijnen door elkaar heen lopen.

De unieke dynamiek van familiebedrijven

Familiebedrijven nemen een bijzondere positie in binnen het Nederlandse bedrijfsleven. Ze combineren ondernemerschap, betrokkenheid en sterke waarden met een lange adem en een duidelijke visie op de toekomst. Toch gaat achter deze kracht een bijzondere dynamiek schuil die ook risico’s met zich meebrengt. Herkenbaar voor veel organisaties — óók voor bedrijven die geen familiebedrijf zijn, maar wel werken met een sterke interne cultuur, langdurige relaties of grote betrokkenheid.

De dubbele aard van een familiebedrijf

Familiebedrijven beschikken over sterke troeven: loyaliteit, vakmanschap, snelle besluitvorming en een langetermijnoriëntatie. Maar diezelfde kenmerken kunnen ook leiden tot spanningen. Denk aan informele besluitvorming, beperkte externe oriëntatie, of de neiging om vooral te bouwen binnen vertrouwde kaders. Deze spanning tussen kracht en kwetsbaarheid is voor veel organisaties herkenbaar, zeker wanneer persoonlijke relaties verweven raken met strategische keuzes.

Balans tussen familie, bedrijf en eigendom

In veel familiebedrijven overlappen de rollen van eigenaar, familielid en medewerker of bestuurder. Dat kan grote betrokkenheid opleveren, maar ook onduidelijkheid, vooral wanneer er geen afspraken bestaan over besluitvorming, rolverdeling of conflicthantering. Deze drie werelden — familie, bedrijf en eigendom — beïnvloeden elkaar voortdurend. Wanneer de balans tussen die werelden zoekraakt, ontstaan vaak spanningen die zowel het familie- als het bedrijfsbelang raken.

Het belang van intern toezicht als onderdeel van stevig governance

Professionele governance vormt een cruciale pijler onder de continuïteit van ieder bedrijf. In veel familiebedrijven is dit een kwetsbaar punt: toezicht is soms onvoldoende onafhankelijk, rollen zijn niet helder belegd, of er is sprake van een te grote afhankelijkheid van één of enkele sleutelfiguren.

Opvolging als kritieke fase

Weinig momenten zijn zo bepalend voor het voortbestaan van een bedrijf als de overdracht van leiderschap. Opvolging raakt aan emotie, ervaring, vertrouwen en verwachtingen. Het is dan ook niet vreemd dat dit proces in veel bedrijven — familiebedrijf of niet — tot onzekerheid leidt. Aarzeling van de huidige leiding, twijfel over de geschiktheid van opvolgers, of gebrek aan openheid binnen teams of families kunnen het proces ernstig vertragen.

Professionalisering bij groei

Groeiende organisaties hebben op een bepaald moment behoefte aan duidelijke structuren, professionele processen en een bredere leiderschapsbasis. Waar in de pioniersfase flexibiliteit en informele afstemming centraal staan, vraagt verdere groei om heldere verantwoordelijkheden, expertise van buiten en een organisatiecultuur die past bij de nieuwe schaal. Deze overgang — van pionierschap naar professionaliteit — is voor veel bedrijven een uitdaging.

 

Herken je deze thema’s in jouw organisatie, of werk je in een omgeving waar menselijke dynamiek en zakelijke belangen elkaar sterk beïnvloeden?

Een goed gesprek over governance, opvolging of professionalisering kan veel rust en richting geven. Je kunt altijd contact opnemen als je hierover wilt sparren.