In gesprek met Jaap Rog

Jaap Rog is per 1 maart 2023 toegetreden als partner bij Strategic Management Centre. Jaap heeft veel ervaring als bestuurder, coach en adviseur. Hij kent de bestuurskamer vanuit verschillende posities: voorzitter, interim-voorzitter, adviseur en mediator bij conflicten. Hij komt SMC versterken met zijn vermogen om leidende teams te bouwen en conflicten op te lossen of te voorkomen. SMC-partner Ludwig Hoeksema sprak met hem over zijn loopbaan, zijn ambitie en het ontwikkelen van mensen en het doen van strategie en cultuur, ofwel sturen op gedrag.

 

Wat wil je vertellen over jezelf? Wat voor kind was je?

Ik kom uit een warm gezin en een geslacht van vissers. Mijn vader behoorde bij de eerste generatie voor wie het niet vanzelfsprekend was om te gaan vissen. Varen zit er bij mij wel weer in; ik hou van zeilen. Thuis werden mijn zus en ik gestimuleerd om te leren en ons te ontwikkelen. Zelfs de jongste generatie verwijst nog naar hoe oma haar stimuleerde om projectleider van je eigen toekomst te zijn en dus je best te doen op school. In die jeugd groeide mijn interesse voor hoe mensen en organisaties zich altijd aanpassen aan de omgeving. De mens is de sleutelfactor. Zeker in de professionele dienstverlening betekent ‘strategie realisatie’ hetzelfde als ‘mensen die het juiste gedrag vertonen’.  Ik heb in Leiden Nederlands recht gestudeerd. Daarna ben ik gaan werken met als idee dat ik in de avonduren fiscaal recht erbij kon doen. Dat kon bij Peat Marwick. Later ging dat samen met Meijburg. Die fusie was een uiterst boeiende ervaring, want het personeelsbeleid was heel verschillend. De combinatie van strenge vaktechnische mores van de één met het pragmatische ondernemerschap van de ander was een succesvolle mix.

 

Je hebt veel betekent voor KPMG Meijburg & Co? Hoe ging dat?

De eerste jaren van mijn carrière was ik werkzaam in Amsterdam en op een gegeven moment ontstond er een vacature in Den Haag. Ik werd daar heen gestuurd om het kantoor te managen en met de persoonlijke opdracht om daar carrière te maken. Het lukte dankzij de samenwerking met de mensen daar. Ik heb daar een mooie praktijk opgebouwd: van jong naar oud, heel divers, goede klanten, en winstgevend. Dat liep lekker met ook uitstekende relaties naar de accountant en consultants. Via die rol kwam ik uiteindelijk in het bestuur van KPMG Meijburg & Co. terecht.

 

Wat is je grootste bijdrage geweest in dat bestuur? Waar ben je meeste trots op?

Het personele model dat we hebben neergezet. We hebben zo in die tijd een sterke organisatie neergezet en zijn enorm gestegen als aantrekkelijk werkgever. Dat het gelukt is om als leiding het goede voorbeeld te geven. Ik heb toen ook geleerd dat duurzaamheid daarvan zo sterk is als het voorbeeldgedrag van de leiders.

Verder ben ik er trots op, maar dat zal niet iedereen met mij eens zijn, dat wij onze zelfstandigheid hebben weten te houden binnen een groot internationaal concern waar we tegelijkertijd volop deel van uitmaakten.

Samenwerking realiseren zonder dat hiërarchie noodzakelijk is. Te veel mensen, ook in de politiek, denken dat centralisatie de beste manier is om iets te bereiken; dat is onzin.

 

Wat zijn je belangrijkste drijfveren?

Er zijn meerdere dingen die mij drijven. Ik houd van mensen en daarmee samenwerken om resultaat te behalen. De groei van anderen is mijn groei en daar heb ik nooit genoeg van. Het resultaat mag niet ontbreken. Resultaten drijven mij ook, vooral waar het er moeilijk uitziet. Geef mij een ingewikkeld probleem, en dat mag ook met ruzie tussen de belanghebbenden en een haperende samenwerking. Dan word ik gedreven om het probleem op te lossen. Het is geweldig om vanuit zo’n complexe situatie een team te creëren dat gaat voor de strategie en dan vooral de realisatie daarvan. Dat vergt marktgerichtheid, dus de maatschappelijke relevantie mag niet vergeten worden. Het moet zinnig zijn.

 

Inclusiviteit is al zo lang ik weet een issue bij organisaties en in het bijzonder bij partner-organisaties. Hoe kijk jij daarnaar?

Zelf heb ik altijd vrouwen in mijn teams gehad. Er wordt altijd veel gepraat over diversiteit, maar uiteindelijk is het een kwestie van doen. Niemand zeurt als iemand geschikt is en toevallig ook vrouw, gekleurd of wat dan ook. Gezeur krijg je pas als er een speciaal positief discriminatiebeleid wordt ontwikkeld, want dan benadruk je het onderscheid in de beleving van mensen. Er mag wel vanzelfsprekend wel ondersteunend beleid zijn dat barrières wegneemt; bijvoorbeeld dat iemand er even tussenuit kan om een gezin te stichten, of twee jaar wacht met partner worden, maar dat is faciliterend. Mijn ervaring is dat inclusieve organisaties betere kwaliteit leveren. Het is beter voor je organisatie. De werkomgeving is daardoor veel veiliger.

 

Wat is de rol van het bestuur?

Het is als leiding wel zaak op te letten en je bewust te zijn van vooroordelen. Ik heb zelf bijvoorbeeld geleerd niet te veel op een grote mond af te gaan. Sommige groepen zijn wat stiller en worden sneller vergeten. Zeker als er veel geldingsdrang in de ‘oude’ cultuur zit. Overigens zijn er altijd teleurstellingen. Sommige talenten uit doelgroepen waar je heel blij mee was en hoge verwachtingen van had, kiezen soms toch om elders verder te gaan of af te zien van de manier van leven die bij partnership hoort. Probleem is soms dat er zulke abnormale verwachtingen bestaan van dit soort rollen, dat ze alleen daardoor al sterk discriminerend werken. Denk aan 80 uur per week werken, de wereld rondvliegen, je kinderen nauwelijks zien. Daar moet meer over gesproken worden. Inclusie komt niet vanzelf tot stand en de leider moet het doen. Dit is overigens de doorslaggevende reden waarom HR altijd onder de voorzitter van het bestuur moet vallen en voorbeeldgedrag het onderwerp van gesprek tussen hen moet zijn.

 

Wat doet digitalisering met het adviesvak?

Veel. Kennis was vroeger macht voor consultants. Gaandeweg werd kennis veel toegankelijker voor cliënten onder andere via Google en nu via AI-oplossingen. Het probleem is natuurlijk de vaak geringe kwaliteit die volgt op de grote belofte. Daarom hebben we in het verleden zelfs gezorgd dat we een eigen juridisch en fiscaal zoeksysteem hadden, dat superieur was aan Google en naslagwerken. Dit om de kwaliteit van de kennis te waarborgen. Het onderscheid tussen nep en echt is steeds belangrijker; de integriteit van kennis dus. ChatGPT liegt er vrolijk op los als het programma denkt jou daarmee een plezier te doen.

 

Essentieel blijft het probleemoplossend vermogen van adviseurs. En vaak is het probleemoplossend vermogen ook gerelateerd aan het gedrag van de klant. Daar zit een constante; dat is nog niet zo makkelijk te automatiseren. Voor het overige kunnen processen geautomatiseerd worden en is kennis nagenoeg onbeperkt beschikbaar. De innovatie is daar nog lang niet klaar. In veel sectoren is de impact natuurlijk enorm. Maar fatsoenlijk gedrag is van alle tijden. In de professionele dienstverlening verschuift het accent dus naar interactie en de klant helpen de beschikbare informatie te duiden en in gedrag om te zetten. Ik denk dat de mens doorslaggevend blijft. Zeker in sectoren als zorg of onderwijs, maar ook in het besturen algemeen.

 

Waarom ben je bij SMC aangesloten?

Zoals gezegd ben ik een mensenmens. Je slijpt jezelf aan anderen. Die kennisuitwisseling maakt dat je beter problemen voor je klanten kunt oplossen. Wat ik leuk vind aan SMC is de sfeer. Ik merk niets van haantjesgedrag en het gaat over de inhoud, de nieuwe governance code, veiligheid, strategie realisatie, leiderschapsgedrag, het oplossen van gedoe en de actualiteit. Dat maakt dat ik me thuis en op mijn gemak voel. Samen ben je gewoon beter.

 

Waar houd je je bij SMC mee bezig?

Met leiderschap en voorbeeldgedrag. Inmiddels ben ik ook actief op het gebied van conflictmanagement en mediaton. Ik ben sparringpartner voor leiders die gedoe met elkaar hebben, meer inclusief willen werken of het lastig vinden de strategie door te vertalen naar concrete keuzes en knopen die doorgehakt moeten worden. Helpen om elke dag zelf het goede voorbeeld geven op de gebieden waar ze iets willen bereiken. Soms is het handig om te sparren met iemand die dat zelf ook gedaan heeft. Daarnaast houd ik van conflicten oplossen. Dat kan in een bemiddelende rol, maar gegeven de bestuurlijke ervaring van mij en de rest van het kantoor ook als onafhankelijk voorzitter of als procesbegeleider met inhoudelijk verstand van zaken.